تشیع علوی و تشیع صفوی

کتاب تشیع علوی و تشیع صفوی از سخنرانی های دکتر شریعتی در حسینیه ارشاد است. شریعتی در این کتاب سعی بر این داشته که تفاوت بین تشیع امامان و تشیع دوران صفویه را بیان کند. این کتاب با تمایز قائل شدن میان شیعه ی اصیل و بنیادین (که مکتب امامان بود) با شیعه عهد صفوی (که نوعی ایدئولوژی در دست پادشاهان این دودمان بود ) می کوشد با بررسی دقیق این مسئله، تشیع را به اصل اولیه آن نزدیکتر کند.به گفته منتقدان دکتر علی شریعتی فقط از منظر جامعه شناسی به این موضوع پرداخته. از نظر نویسنده تشیع در دوران صفویه با ملیت گرایی پیوند خورده چرا که ریشه صفویه از نهضت شعوبیه بوده و این نهضت تلاش داشته تا هویت ایرانی را از دین اسلام جدا کند، امری که در آن موفق نبود اما در دوران صفویه با ترکیب دین و ملیت توانستند تا حدودی به این مهم دست پیدا کنند و همین عامل تمایز ایرانیان از سایر رقبای خود شد. تا قبل از دوران صفویه شیعیان همواره منتقد حکومت بودند اما از این دوران به بعد آن ها به نوعی پشتیبان حکومت شدند.