گنگ خوابدیده

از منظر تاریخ‌نویسی اندیشه صورت‌بندی‌های متنوعی از مواجهه ایرانیان با تمدن جدید غربی طی دو سده گذشته را می‌توان مورد بررسی قرارداد. دویست سال گذشته تاریخ اندیشه ایرانی محل ظهور و بروز ایده‌ها و تفکرات و تجویزهایی در مواجهه با غرب و تمدن و تفکر جدید آن بوده است که جنبه‌های بسیاری از آن مغفول واقع شده و یا کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. تاریخ نویسی اندیشه ایران طی دهه‌های اخیر به شکل پرتکرار و کلیشه محوری توجه خود را به تبیین و تحلیل آراء و عقاید منورالفکران عهد قجر و روشنفکران سده معاصر معطوف کرده و سایر مولدان فکر و نظر را بنا به سهمی که در شکل گیری تکوین تفکر معاصر ما داشتند مورد بی‌مهری قرارداده است. nاثر حاضر تلاشی است در این راستا که برای پیشگیری از افسارگسیختگی تحقیق و چارچوب دادن به آن، از حیث نوع رساله‌های انتخابی برای تحلیل، آثار سفرنامه نویسان ایرانی و از حیث زمانی سفرنامه‌های نگارش یافته حد فاصل دوران فتحعلی شاه قاجار تا جنبش مشروطیت را مد نظر قرارداده است.